Λύσσα
Τι είναι η λύσσα;
Η λύσσα είναι ιογενής νόσος που προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα. Ο εμβολιασμός και η προληπτική αγωγή αμέσως μετά την πιθανή έκθεση μπορούν να αποτρέψουν την εμφάνιση συμπτωμάτων. Μόλις εμφανιστούν συμπτώματα, η λοίμωξη δεν θεραπεύεται και καθίσταται θανατηφόρα.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο ιός της λύσσας προκαλεί δεκάδες χιλιάδες θανάτους κάθε χρόνο.
Με μια ματιά
- Η λύσσα είναι λοίμωξη που μπορεί να μεταδοθεί από μολυσμένα ζώα στον άνθρωπο, συνήθως μέσω δήγματος (δαγκώματος) ή εκδοράς. Μετά τη λοίμωξη, εάν εμφανιστούν συμπτώματα, είναι σχεδόν πάντα θανατηφόρα.
- Η λύσσα είναι σπάνια στην Ευρώπη. Στην ΕΕ/στον ΕΟΧ καταγράφηκε 1 κρούσμα λύσσας σε άνθρωπο το 2023 - το πρώτο από το 2019, όταν αναφέρθηκαν 5 κρούσματα (σε 3 από αυτά τα περιστατικά, η λοίμωξη προκλήθηκε κατά τη διάρκεια ταξιδιού εκτός Ευρώπης). Σε παγκόσμιο επίπεδο, το 99 % των ανθρώπινων κρουσμάτων συνδέονται με σκύλους.
- Η λύσσα μπορεί να προληφθεί με εμβολιασμό.
Ενημερωθείτε για το εμβόλιο κατά της λύσσας στον τόπο όπου βρίσκεστε.
Ποια είναι τα συμπτώματα της λύσσας;
Μετά την έκθεση, μπορεί να χρειαστούν εβδομάδες ή ακόμα και μήνες για να εμφανιστούν τα συμπτώματα. Μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, η νόσος εξελίσσεται εμφανίζοντας διάφορα στάδια:
- Μυρμήγκιασμα ή/και μούδιασμα στην περιοχή του δήγματος ή της εκδοράς που προκάλεσε τη λοίμωξη
- Μυϊκός πόνος
- Ναυτία και έμετος
- Υδροφοβία (δυσφορία κατά τη θέαση υγρών ή την επαφή με αυτά) και αεροφοβία (δυσφορία κατά την επαφή με ρεύμα αέρος, όπως στην περίπτωση ανοιχτών παραθύρων ή θυρών) μετά την έναρξη της νόσου
Μετά την αρχική εκδήλωση των συμπτωμάτων, η λύσσα εξελίσσεται σε μανιακή ή παραλυτική φάση με πολύ πιο σοβαρά συμπτώματα και έχει πάντα ως αποτέλεσμα τον θάνατο του ασθενούς. Τα συμπτώματα αυτών των φάσεων είναι τα εξής:
Μανιακή φάση:
- Υπερδιέγερση ή επιθετικότητα
- Ανησυχία
- Κρίσεις
- Ψευδαισθήσεις
- Παραλήρημα
- Ταχυκαρδία
- Μυϊκές δεσμιδώσεις
- Παράλυση του προσώπου
- Υπερβολική σιελόρροια
Παραλυτική φάση:
- Αδυναμία που ξεκινά από την περιοχή του δήγματος και εξαπλώνεται σε όλο το σώμα
- Μυρμήγκιασμα και άλλες αισθήσεις
- Παράλυση
- Κώμα
Πώς μεταδίδεται η λύσσα;
Η λύσσα μπορεί να μεταδοθεί στον άνθρωπο μέσω της έκθεσης σε σάλιο από μολυσμένο ζώο, για παράδειγμα μέσω δήγματος ή εκδοράς, ή μέσω ενός ζώου που γλείφει κάποιον γύρω από τα μάτια, το στόμα ή μια ανοιχτή πληγή. Σχεδόν όλα τα κρούσματα λύσσας του ανθρώπου σε όλον τον κόσμο μεταδίδονται από μολυσμένους σκύλους, αλλά και οι νυχτερίδες ευθύνονται για τη λοίμωξη ανθρώπων.
Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν από λύσσα;
Στην ΕΕ/στον ΕΟΧ, οι άνθρωποι είναι απίθανο να έρθουν σε επαφή με μολυσμένο ζώο. Ωστόσο, οι άνθρωποι που ταξιδεύουν εκτός ΕΕ/ΕΟΧ ή όσοι κατά την εργασία τους έρχονται σε επαφή με θηλαστικά τα οποία είναι πιθανοί διαβιβαστές διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο.
Πώς μπορεί να προληφθεί η λύσσα;
Ο εμβολιασμός μπορεί να προστατεύσει από τη λύσσα. Το αντιλυσσικό εμβόλιο μπορεί επίσης να χορηγείται μετά την έκθεση και πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, μειώνοντας την πιθανότητα νόσησης. Κατά περίπτωση, μπορεί επίσης να εξεταστεί το ενδεχόμενο χορήγησης ανοσοσφαιρίνης, ιδίως σε άτομα που δεν έχουν εμβολιαστεί πριν από την έκθεση.
Τα άτομα που ταξιδεύουν σε περιοχές όπου ο κίνδυνος έκθεσης είναι σημαντικός θα πρέπει οπωσδήποτε να έχουν εμβολιαστεί πριν από το ταξίδι.
Οι τραυματισμοί από δήγματα πρέπει να καθαρίζονται σχολαστικά με σαπούνι για 15 λεπτά και στη συνέχεια να απολυμαίνονται.
Πώς θεραπεύεται η λύσσα;
Δεν υπάρχει θεραπεία για τη λύσσα μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Ωστόσο, μετά την έκθεση, το εμβόλιο κατά της λύσσας μπορεί να χορηγείται στους ασθενείς, ώστε να μάθει ο οργανισμός να καταπολεμά τη λοίμωξη πριν αυτή προσβάλει τον εγκέφαλο. Τα άτομα που δεν έχουν εμβολιαστεί στο παρελθόν θα χρειαστούν περισσότερες δόσεις.
Στα άτομα που δεν έχουν εμβολιαστεί πριν από την έκθεση μπορούν επίσης να χορηγηθούν αντισώματα (η αποκαλούμενη ανθρώπινη ανοσοσφαιρίνη κατά της λύσσας) που βοηθούν στην καταπολέμηση της λοίμωξης.