Τρόπος δράσης των εμβολίων

Τα εμβόλια δρουν διδάσκοντας το ανοσοποιητικό σύστημα πώς να καταπολεμήσει μια νόσο σε περίπτωση που έρθει σε επαφή με αυτήν. Κατ' αυτόν τον τρόπο μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος να αρρωστήσετε σοβαρά ή να μεταδώσετε την ασθένεια σε άλλους. Τα εμβόλια μπορούν να προστατεύουν από μία ή περισσότερες ασθένειες. Κάποιες φορές, ενδέχεται να χορηγηθούν ταυτοχρόνως περισσότερα από ένα εμβόλια τα οποία παρέχουν προστασία έναντι περισσότερων ασθενειών.

Τα εμβόλια μπορούν να προστατεύουν από μία ή περισσότερες ασθένειες. Κάποιες φορές, ενδέχεται να χορηγηθούν ταυτοχρόνως περισσότερα από ένα εμβόλια τα οποία παρέχουν προστασία έναντι περισσότερων ασθενειών.

Τα περισσότερα εμβόλια περιέχουν μια εξασθενημένη ή αδρανοποιημένη (εξουδετερωμένη) μορφή του ιού ή του βακτηρίου ή ένα μικρό τμήμα αυτών, το αποκαλούμενο αντιγόνο.

Όταν το εμβόλιο χορηγείται σε ένα άτομο, το ανοσοποιητικό του σύστημα αναγνωρίζει το αντιγόνο ως «ξένο σώμα». Με τον τρόπο αυτό ενεργοποιούνται τα ανοσοποιητικά κύτταρα για την παραγωγή αντισωμάτων και τη δημιουργία μνήμης σχετικά με τον ιό ή το βακτήριο. 

Εάν, αργότερα, το άτομο έρθει σε επαφή με τον πραγματικό ιό ή το βακτήριο, το ανοσοποιητικό του σύστημα θα το θυμηθεί. Στη συνέχεια, θα δημιουργήσει τα κατάλληλα αντισώματα και θα ενεργοποιήσει γρήγορα τα αντίστοιχα ανοσοκύτταρα για να σκοτώσει τον ιό ή το βακτήριο. Έτσι, το άτομο προστατεύεται από τη νόσο.

Αντίθετα, τα άτομα που αποκτούν ανοσία επειδή νόσησαν από την πραγματική ασθένεια μπορούν να τη μεταδώσουν σε άλλους και να τους εκθέσουν σε κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών από την ασθένεια.

Προστασία

Ανάλογα με τον τύπο τους, τα εμβόλια επιφέρουν διαφορετικά επίπεδα προστασίας. Η διάρκεια της προστασίας ποικίλλει ανάλογα με τη νόσο. Ορισμένα εμβόλια παρέχουν προστασία από τη νόσο μόνο για μικρό χρονικό διάστημα και χρειάζεται ενδεχομένως να χορηγηθούν αναμνηστικές δόσεις, ενώ άλλα εμβόλια παρέχουν ανοσία που μπορεί να διαρκέσει καθόλη τη διάρκεια της ζωής.

Ο εμβολιασμός δεν προστατεύει μόνο τα άτομα που έχουν εμβολιαστεί. Προστατεύει επίσης έμμεσα τα μη εμβολιασμένα άτομα στην κοινότητα, μειώνοντας τον κίνδυνο μόλυνσης. Αυτό είναι γνωστό ως συλλογική ανοσία (που ονομάζεται επίσης «ανοσία της αγέλης»).

Συστατικά

Εκτός από ένα ή περισσότερα αντιγόνα, μπορεί επίσης να προστίθενται και άλλα συστατικά που συμβάλλουν στη διατήρηση της σταθερότητας και της αποτελεσματικότητας του εμβολίου. Οι ρυθμιστικές αρχές διασφαλίζουν ότι όλα αυτά τα συστατικά είναι ασφαλή.

Στα συστατικά αυτά περιλαμβάνονται:

• σταθεροποιητές: για τη διατήρηση της σταθερότητας των συστατικών του εμβολίου·
• ανοσοενισχυτικές ουσίες: βελτιώνουν την ανοσοαπόκριση στο εμβόλιο καθιστώντας την αντίδραση ισχυρότερη, ταχύτερη και μεγαλύτερης διάρκειας — ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το αλουμίνιο (αργίλιο)·
• έκδοχα:πρόκειται για αδρανή συστατικά, όπως το νερό, ή το χλωριούχο νάτριο (αλάτι), καθώς και συντηρητικά ή σταθεροποιητές που βοηθούν το εμβόλιο να παραμείνει αναλλοίωτο κατά τη διάρκεια της αποθήκευσης, διατηρώντας έτσι τη δραστικότητά του.

Σε ορισμένους τύπους εμβολίων μπορεί να υπάρχουν επίσης πολύ μικρές ποσότητες άλλων ουσιών που χρησιμοποιούνται στη διαδικασία παρασκευής, όπως η ωολευκωματίνη (πρωτεΐνη που βρίσκεται στα αυγά) ή η νεομυκίνη (αντιβιοτικό). Όταν οι ουσίες αυτές ενδέχεται να προκαλέσουν αντίδραση σε ευαίσθητα ή αλλεργικά άτομα, η παρουσία τους δηλώνεται στις πληροφορίες που παρέχονται στους εργαζομένους στον τομέα της υγείας και στους ασθενείς.

Είδη εμβολίων