Teiteanas
What is tetanus?
Tetanus is a rare, life-threatening disease caused by toxins released by the bacterium Clostridium tetani.
People catch tetanus when bacteria in the natural environment get into a wound. Tetanus cannot spread from person to person.
Widespread vaccination means that very few cases of tetanus nowadays occur in the EU/EEA.
At a glance: Tetanus in Europe
- Disease that affects the nervous system caused by bacteria
- People become infected when tetanus bacteria in the environment enter an open wound
- Tetanus cannot spread from person to person
- Fewer than 100 cases every year
- Without prompt treatment, tetanus is fatal.
- Vaccination can prevent tetanus and its complications
Cad iad siomptóim teiteanais?
Is giall righin é an siomptóm teiteanais is aitheanta a fhágann go mbíonn sé deacair an béal a oscailt agus a dhúnadh.
Áirítear iad seo a leanas leis na siomptóim eile a bhíonn ann:
- Freangaí matáin
- Deacracht slogadh
- Taomanna
- Buille croí tapa
- Deacrachtaí análaithe
- Fiabhras
Cad iad aimhréidheanna teiteanais?
Is féidir le teiteanas aimhréidheanna tromchúiseacha a chruthú, a bhaineann go príomha le freangaí matáin, mar shampla:
- Neamhábaltacht análú a choinneáil
- Teip croí
- Lot inchinne
- Niúmóine
- Bacainn ar aerbhealaí
- Bristeacha cnámh
- Damáiste matáin
Gan chóireáil, is galar bagrach don bheatha é teiteanas.
Conas a scaiptear teiteanas?
Is é is cúis le teiteanas ná ‘spóir’ an bhaictéir theiteanais a théann isteach sa chorp trí chréacht oscailte. Tá na spóir sin cosúil le síolta, atá suite go suanach san ithir, i ndeannach tí agus in aoileach ainmhithe. Is féidir leo forbairt ina mbaictéir bheo a fhorbairt tar éis dóibh dul isteach sa chorp.
Is féidir le hionfhabhtú tarlú tar éis gearrtha nó scríobtha ar an gcraiceann ar dhromchla salach, nó nuair a bhíonn créacht salach níos déanaí. Más rud é go bhfuil an chréacht níos doimhne agus níos salaí, is airde an baol go bhforbrófar teiteanas.
Ní féidir le teiteanas scaipeadh ó dhuine go duine.
Cé atá i mbaol ar theiteanas a tholgadh?
Is féidir le duine ar bith a bheith ionfhabhtaithe agus teiteanas a fhorbairt ag aois ar bith. Mar sin féin, is é is forleithne i measc daoine nach raibh vacsaínithe go hiomlán mar leanaí nó nach raibh na vacsaíní teanndáileoige riachtanacha acu. Ní mór d'oibrithe a mbíonn teagmháil leanúnach acu leis an talamh agus le bruscar aird ar leith a thabhairt.
Feictear an chuid is mó de na cásanna i ndaoine os cionn 60 bliain d'aois. D’fhéadfadh sé sin a bheith amhlaidh toisc go bhfuil a bhfrithsheasmhacht lagaithe le himeacht ama, go háirithe mura raibh vacsaín teanndáileoige acu ó bhí siad óg.
Conas teiteanas a chosc?
Is é vacsaíniú an bealach is éifeachtaí chun teiteanas a chosc. Tá an vacsaín teiteanais mar chuid den sceideal vacsaínithe óige i ngach ballstát AE/LEE, rud a fhágann go bhfuil an chuid is mó de dhaonra na hEorpa cosanta ar an ngalar.
Is é an bealach is fearr chun teiteanas a chosc ná coinneáil cothrom le dáta leis na vacsaíní agus na teanndáileoga molta i gcoinne an ghalair, de réir mar a mholtar sa cheantar áitiúil.
Trí ghearrthacha agus scríobthaí a ghlanadh, iad a choinneáil glan agus cúram leighis a lorg go pras le haghaidh créachtaí tromchúiseacha, cuidítear freisin le teiteanas a chosc.
Conas a chuirtear cóireáil ar theiteanas?
Is riocht tromchúiseach é teiteanas agus teastaíonn dianchóireáil leighis uaidh má thagann siomptóim chun cinn. De ghnáth, áirítear an méid seo a leanas ar chóireáil:
- Cógais chun na tocsainí a tháirgeann na baictéir a neodrú
- Tacaíocht análaithe más gá
- Obráid chun an chréacht a ghlanadh a raibh an t-ionfhabhtú mar thoradh uirthi
- Antaibheathaigh
- Luíochán i dtimpeallacht dorcha, chiúin
- Ligeán matáin