Galar niúmacocúil
Cad is galar niúmacocúil ann?
Is ionfhabhtú baictéarach é galar niúmacocúil a d’fhéadfadh a bheith bagrach don bheatha agus a d’fhéadfadh a bheith ina chúis le deacrachtaí tromchúiseacha. Is é is cúis leis baictéir ar a dtugtar Streptococcus pneumoniae (ar a dtugtar freisin niúmacocais). Is féidir leis na baictéir baill éagsúla den chorp a ionfhabhtú agus braitheann na siomptóim éagsúla ar an mball sin den chorp ar a dtéann an ionfhabhtú i bhfeidhm.
Go hiondúil, áirítear vacsaíní in aghaidh galar niúmacocúil i sceidil vacsaínithe náisiúnta ar fud an Aontais/LEE.
At a glance: Pneumococcal disease in Europe
- Disease that can affect different parts of the body caused by bacteria
- Pneumococcal disease spreads through the air
- Around 9000 cases every year
- Vaccination can prevent pneumococcal disease and the complications it can cause
Find out more about the pneumococcal disease vaccine in your country
Cad iad siomptóim galair niúmacocúla?
Braitheann siomptóim galair niúmacocúla ar an mball den chorp a n‑ionfhabhtaíonn na baictéir é.
Is féidir leis an ionfhabhtú a bheith réasúnta éadrom, cuir i gcás nuair a théann sé i bhfeidhm ach ar an tsrón nó ar na cluasa. Mar sin féin, má théann na baictéir i bhfeidhm ar bhaill eile den chorp cosúil leis an fhuil, an inchinn nó an croí, féadann na siomptóim a bheith dian agus bagrach don bheatha fiú.
I measc na gcomharthaí de ghalar éadrom tá:
- Pian chluaise
- Tinneas cinn
- Srón phlúchta
- Casacht
- Fiabhras
- Easpa goile
I measc na gcomharthaí de ghalar níos tromchúisí tá:
- Mearbhall
- Pian chliabhraigh
- Deacracht análaithe
- Íogaireacht i leith an tsolais
- Pian nó míchompord tromchúiseach
- Gríos nach n‑imíonn nuair a bhrúitear é
- Craiceann, liopaí nó teanga éadrom, gorm, liath nó sceadach
- Craiceann dorcha thart ar na hingne nó na súile.
Cad iad aimhréidheanna galair niúmacocúla?
Braitheann deacrachtaí galair niúmacocúla ar an mball den chorp a ionfhabhtaítear. I measc na ndeacrachtaí a d’fhéadfadh a bheith ann tá:
- Meiningíteas (athlasadh an scannáin timpeall na hinchinne agus chorda an dromlaigh)
- Seipsis (ionfhabhtú tromchúiseach fola nó fuilnimhiú tromchúiseach)
- Niúmóine (ionfhabhtú agus athlasadh na scamhóga)
- Oistéimiailíteas (athlasadh na gcnámha)
- Airtríteas seipteach (ionfhabhtú agus athlasadh na n‑alt)
Go hannamh, is féidir le meiningíteas (a tharlaíonn i leanaí, go príomha) agus seipsis a bheith ina gcúiseanna le míchumais ar feadh an tsaoil amhail bodhaire nó dochar inchinne. Teascadh géaga a bhíonn mar thoradh air i gcásanna tromchúiseacha.
Is féidir le hionfhabhtuithe tromchúiseacha a fhágtar gan chóireáil a bheith bagrach don bheatha.
Is minic a bhíonn niúmóine niúmacocúil ina siocair bháis i measc daoine scothaosta.
Conas scaipeann galar niúmacocúil?
Is minic a mhaireann na baictéir is cúis le galar niúmacocúil sa tsrón agus sa scornach gan aon ghalar a chruthú. Mar sin féin, má bhogann na baictéir go ball eile den chorp, is féidir leis an ionfhabhtú a eascraíonn as a bheith an-tromchúiseach. Fiú mura bhfuil siomptóim ar dhuine, is féidir leis na baictéir scaipeadh go daoine eile trí bhraoiníní riospráide, a tharlaíonn go coitianta trí dhlúth-theagmháil le leanaí, go háirithe in ionaid chúraim lae nó i gcás dteaghlaigh mhóra.
Cé atá i mbaol galar niúmocúil a tholgadh?
Is féidir le duine ar bith galar niúmacocúil a tholgadh ag aois ar bith. Mar sin féin, is iad na daoine is mó atá i mbaol ionfhabhtaithe agus galair thromchúisigh ná leanaí faoi bhun cúig bliana d’aois, daoine aosta (ar minic a n‑ionfhabhtaíonn a ngarchlann iad) agus daoine a bhfuil córais imdhíonachta lagaithe acu.
Conas is féidir galar niúmacocúil a chosc?
Tá vacsaíniú ar cheann de na bealaí is éifeachtaí chun galar niúmacocúil a chosc. Tá vacsaíní niúmacocúla mar chuid den sceideal vacsaínithe do leanaí i bhformhór Bhallstáit de AE/LEE.
Trí shláinteachas cuí a choinneáil agus trí theagmháil le daoine atá tinn a sheachaint, is féidir cabhrú le hionfhabhtú niúmacocúil a chosaint. Is féidir le daoine a bhfuil niúmacocais sa tsrón nó sa scornach acu ach nach bhfuil aon siomptóim orthu na baictéir a tharchur, rud a fhágann go mbíonn sé deacair iad a sheachaint.
Conas a chóireáiltear galar niúmacocúil?
De ghnáth cuimsíonn cóir le haghaidh galar niúmacocúil antaibheathaigh chun an t‑ionfhabhtú a chóireáil. Braitheann cóireálacha eile ar an mball den chorp atá ionfhabhtaithe agus ar na deacrachtaí sonracha a d’fhéadfadh a bheith ag an ionfhabhtú.