COVID-19
Τι είναι η νόσος COVID-19;
Η νόσος COVID-19 είναι η νόσος που προκαλείται από τον ιό που ονομάζεται κορονοϊός σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου 2 (SARS-CoV-2). Ο SARS-CoV-2 είναι ένα νέο στέλεχος κορονοϊού, το οποίο δεν είχε εντοπιστεί στον άνθρωπο πριν από τον Δεκέμβριο του 2019.
Η τρέχουσα έξαρση της νόσου COVID-19 ξεκίνησε στα τέλη του 2019. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ)(link is external) την κήρυξε πανδημία στις 11 Μαρτίου 2020.
Στις 4 Μαΐου 2023, ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ διαπίστωσε ότι η νόσος COVID-19 δεν αποτελεί πλέον κατάσταση έκτακτης ανάγκης διεθνούς ενδιαφέροντος στον τομέα της δημόσιας υγείας(link is external). Τόνισε ότι, ενώ υπάρχουν υψηλότερα επίπεδα ανοσίας του πληθυσμού και λιγότερες νοσηλείες και θάνατοι, εξακολουθούν να υπάρχουν αβεβαιότητες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να εξελιχθεί ο SARS-CoV-2.
Με μια ματιά: Η νόσος COVID-19 στην Ευρώπη
- Αναπνευστική νόσος που προκαλείται από ιό
- Η νόσος COVID-19 εξαπλώνεται εύκολα μέσω του αέρα
- Πάνω από 276 εκατομμύρια περιστατικά και 2 εκατομμύρια θάνατοι παγκοσμίως από το 2020
- Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές σε ηλικιωμένους και σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
- Ο εμβολιασμός μπορεί να αποτρέψει τη νόσο COVID-19 και τα συμπτώματά της
Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου COVID-19;
Τα κύρια συμπτώματα της νόσου COVID-19 είναι τα εξής:
- πυρετός
- βήχας
- γενική αδυναμία ή κόπωση
- αλλαγή ή απώλεια γεύσης ή οσμής
- πονόλαιμος
- πονοκέφαλος
- μυϊκοί πόνοι
- διάρροια.
Η σοβαρότητα της νόσου ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό από άτομο σε άτομο.
Ορισμένοι άνθρωποι με COVID-19 είναι ασυμπτωματικοί. Αυτό σημαίνει ότι δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα.
Σε σοβαρές περιπτώσεις, στα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνονται τα εξής:
- δυσκολία στην αναπνοή ή δύσπνοια
- σύγχυση
- πόνος στο στήθος.
Οι άνθρωποι με σοβαρά συμπτώματα μπορεί να χρειαστούν εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα και υποστήριξη.
Η κατάσταση ενός ασθενούς μπορεί να επιδεινωθεί γρήγορα. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε συνήθως συμβαίνει κατά τη διάρκεια της δεύτερης εβδομάδας της νόσου.
Δυστυχώς, ορισμένοι άνθρωποι με COVID-19 πρέπει να εισαχθούν σε νοσοκομείο. Κάποιοι από αυτούς μπορεί να χρειαστούν ακόμα και εντατική φροντίδα, ορισμένες φορές για παρατεταμένο χρονικό διάστημα.
Ποιες είναι οι επιπλοκές της νόσου COVID-19;
Οι άνθρωποι με σοβαρά συμπτώματα που επηρεάζουν τους αεραγωγούς μπορεί να χρειαστούν αναπνευστήρα (μηχανική υποστήριξη αερισμού). Αυτό μπορεί να τους κάνει πιο ευάλωτους και σε άλλες λοιμώξεις πέραν της νόσου COVID-19, όπως π.χ. στην πνευμονία.
Ορισμένοι ασθενείς με COVID-19 διατρέχουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο επιπλοκών που σχετίζονται με την πήξη του αίματος, όπως εγκεφαλικό επεισόδιο ή καρδιακή προσβολή.
Η πιθανότητα νοσηλείας σε νοσοκομείο είναι μεγαλύτερη για τους ηλικιωμένους, ιδίως για τους ανθρώπους άνω των 60 ετών και τα άτομα με υποκείμενα νοσήματα.
Σε γενικές γραμμές, ο κίνδυνος θανάτου από τη νόσο COVID-19 είναι χαμηλός, αλλά υψηλότερος από ό,τι ο κίνδυνος θανάτου από γρίπη. Ο κίνδυνος θανάτου είναι υψηλότερος στους ηλικιωμένους, καθώς και στα άτομα που πάσχουν από μακροχρόνιες ασθένειες ή υποκείμενα νοσήματα.
Τι είναι το μετά-COVID-19 σύνδρομο ή αλλιώς μακρά COVID;
Ένας μικρός αριθμός ασθενών μπορεί να εμφανίσει μακροχρόνιες επιπτώσεις από τη λοίμωξη του ιού SARS-CoV-2. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται μετά-COVID-19 σύνδρομο, επίσης γνωστή και ως μακρά COVID.
Το μετά-COVID-19 σύνδρομο προσβάλλει ασθενείς όλων των ηλικιών, συμπεριλαμβανομένων ατόμων που είχαν ήπια μόνο συμπτώματα της νόσου COVID-19 όταν μολύνθηκαν για πρώτη φορά.
Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται τα εξής:
- απώλεια όσφρησης ή γεύσης
- κόπωση
- γενική αδυναμία
- δύσπνοια
- εξασθένηση των γνωστικών λειτουργιών.
Δεν υπάρχει συγκεκριμένη εξέταση για τη διάγνωση του συνδρόμου μετά-COVID-19, ενώ τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν εβδομάδες, μήνες ή και περισσότερο. Προς το παρόν, δεν υπάρχει θεραπεία για το σύνδρομο αυτό, ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι τα άτομα που έχουν εμβολιαστεί κατά της νόσου COVID-19 είναι λιγότερο πιθανό να αναφέρουν συμπτώματα του συνδρόμου μετά-COVID-19.
Πώς μεταδίδεται η νόσος COVID-19;
Ο ιός SARS-CoV-2 μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο κυρίως μέσω μικροσωματιδίων που απελευθερώνονται στον αέρα όταν ένα μολυσμένο άτομο αναπνέει, ιδιαίτερα όταν μιλάει, τραγουδάει, φωνάζει, φτερνίζεται, βήχεικ.λπ. Αυτά τα σωματίδια μπορούν στη συνέχεια να φτάσουν σε άλλους ανθρώπους που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση (συνήθως σε απόσταση έως και δύο μέτρων), οι οποίοι μπορούν να τα αναπνεύσουν.
Η μετάδοση από ένα μολυσμένο άτομο σε κάποιο άλλο μπορεί να ξεκινήσει ακόμα και δύο ημέρες πριν το μολυσμένο άτομο αρχίσει να εμφανίζει συμπτώματα. Κατά μέσο όρο, ένα μολυσμένο άτομο θα μολύνει έως και πέντε ακόμη άτομα, εάν δεν ληφθούν μέτρα για την αποτροπή της μετάδοσης.
Συνήθως χρειάζονται πέντε έως έξι ημέρες για να αρχίσει κάποιος να εμφανίζει συμπτώματα μετά τη μόλυνση. Ωστόσο, το διάστημα αυτό μπορεί να ποικίλλει από μία ημέρα έως δύο εβδομάδες.
Μεγαλύτερα σωματίδια (σταγονίδια) μπορούν επίσης να καταλήξουν σε επιφάνειες που αγγίζουν άλλοι άνθρωποι. Οι άνθρωποι αυτοί μπορεί στη συνέχεια να μεταφέρουν τον ιό στα χέρια τους και να μολυνθούν αγγίζοντας τη μύτη, το στόμα ή τα μάτια τους. Ωστόσο, αυτή η οδός μετάδοσης είναι πολύ λιγότερο συχνή από τη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Ποιος κινδυνεύει από τη νόσο COVID-19;
Όλοι κινδυνεύουν να νοσήσουν από COVID-19.
Ωστόσο, ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν σοβαρή νόσο. Σε αυτούς περιλαμβάνονται τα άτομα άνω των 60 ετών και οι έγκυες γυναίκες, καθώς και τα άτομα με υποκείμενα νοσήματα, όπως π.χ.:
- παχυσαρκία
- υψηλή αρτηριακή πίεση
- διαβήτη
- καρδιακή νόσο
- μακροχρόνιες ασθένειες που επηρεάζουν τους πνεύμονες και τους αεραγωγούς
- παθήσεις που επηρεάζουν το νευρικό σύστημα
- εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Τα συμπτώματα στους ενήλικες τείνουν να είναι πιο σοβαρά από ό,τι στα παιδιά. Παρόλα αυτά, τα παιδιά μεταδίδουν τον ιό στους άλλους και ορισμένα από αυτά αναπτύσσουν σοβαρή νόσο.
Οι εσωτερικοί χώροι με μεγάλο συνωστισμό ευνοούν τη γρήγορη εξάπλωση της νόσου COVID-19: σημαντικές εξάρσεις της νόσου έχουν σημειωθεί σε φυλακές, κέντρα μεταναστών και εργοστάσια επεξεργασίας τροφίμων.
Πώς μπορεί να προληφθεί η νόσος COVID-19;
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης της νόσου COVID-19 είναι ο εμβολιασμός. Οι άνθρωποι που έχουν εμβολιαστεί έχουν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν σοβαρή νόσο ή να χρειαστεί να νοσηλευτούν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι φορείς δημόσιας υγείας προτρέπουν όλα τα άτομα που είναι επιλέξιμα να εμβολιαστούν πλήρως κατά της νόσου COVID-19 το συντομότερο δυνατό. Διαβάστε περισσότερα για τα εμβόλια κατά της νόσου COVID-19.
Το συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό ή η χρήση αλκοολούχων διαλυμάτων συμβάλλουν επίσης στην αποτροπή της μεταφοράς του ιού από τα χέρια στον οργανισμό μέσω των ματιών, της μύτης ή του στόματος. Για περισσότερες λεπτομέρειες, δείτε το ενημερωτικό μας γράφημα σχετικά με τα μη φαρμακευτικά μέτρα.
Εγκεκριμένα εμβόλια για χρήση στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Bimervax
Το Bimervax περιέχει μια πρωτεΐνη που παράγεται σε εργαστήριο και αποτελείται από μέρος της πρωτεΐνης ακίδας του ιού SARS-CoV-2 που προέρχεται από τις παραλλαγές του ιού Άλφα και Βήτα.
VidPrevtyn Beta (Sanofi Pasteur)
Το VidPrevtyn Beta περιέχει μια μορφή της πρωτεΐνης που βρίσκεται στην επιφάνεια του ιού SARS-CoV-2 (πρωτεΐνη ακίδα του ιού που προκαλεί τη νόσο COVID-19), η οποία παράγεται σε εργαστήριο.
Valneva (Valneva)
Valneva περιέχει ολόκληρα σωματίδια του αρχικού στελέχους του ιού SARS-CoV-2 (του ιού που προκαλεί τη νόσο COVID-19), το οποίο έχει αδρανοποιηθεί (εξουδετερωθεί) και δεν μπορεί να προκαλέσει τη νόσο.
Nuvaxovid (Novavax)
Το Nuvaxovid περιέχει παραλλαγή της πρωτεΐνης που βρίσκεται στην επιφάνεια του ιού SARS-CoV-2 (πρωτεΐνη ακίδα), η οποία παράγεται σε εργαστήριο.
Jcovden (Janssen-Cilag)
Το εμβόλιο Jcovden παρασκευάζεται από έναν άλλον ιό (της οικογένειας των αδενοϊών), ο οποίος έχει τροποποιηθεί ώστε να περιέχει το γονίδιο για την παραγωγή μιας πρωτεΐνης που βρίσκεται στον ιό SARS-CoV-2.
Spikevax (Moderna)
Το Spikevax περιέχει ένα μόριο που ονομάζεται αγγελιοφόρο RNA (mRNA), το οποίο φέρει οδηγίες για την παραγωγή πρωτεΐνης από τον ιό SARS-CoV-2, δηλαδή τον ιό που προκαλεί τη νόσο COVID-19. Το Spikevax δεν περιέχει τον ίδιο τον ιό και δεν μπορεί να προκαλέσει τη νόσο COVID-19. Το Spikevax διατίθεται επίσης υπό μορφή προσαρμοσμένου εμβολίου (δισθενές) που ονομάζεται.
Comirnaty (BioNTech/Pfizer)
Το Comirnaty περιέχει ένα μόριο που ονομάζεται αγγελιοφόρο RNA (mRNA) , το οποίο φέρει οδηγίες για την παραγωγή πρωτεΐνης από τον ιό SARS-CoV-2, δηλαδή τον ιό που προκαλεί τη νόσο COVID-19. Το Comirnaty διατίθεται επίσης με τη μορφή δύο προσαρμοσμένων εμβολίων.
Πώς αντιμετωπίζεται η νόσος COVID-19;
Αρχίζουν να διατίθενται φάρμακα για τη θεραπεία της νόσου COVID-19 που στοχεύουν απευθείας τον ιό. Ωστόσο, τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται κυρίως για την πρόληψη της σοβαρής νόσου σε ομάδες υψηλού κινδύνου.
Η κύρια θεραπεία για τους περισσότερους ασθενείς με σοβαρή νόσο παραμένει η υποστηρικτική φροντίδα (όπως η χρήση οξυγονοθεραπείας και η διαχείριση των επιπέδων των υγρών), η οποία συχνά είναι εξαιρετικά αποτελεσματική.
Για τις πιο πρόσφατες πληροφορίες σχετικά με τις θεραπείες της νόσου COVID-19, επισκεφθείτε τον ιστότοπο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA): Θεραπείες και εμβόλια για τη νόσο COVID-19 ή τον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: Θεραπείες για τη νόσο COVID-19 (europa.eu)
Περισσότερες πληροφορίες
- Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Αντιμετώπιση του κορονοϊού
- ECDC: Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με τη νόσο COVID-19
--------------------------------------------------------------------
Πηγές:
(1) Εισαγωγικές παρατηρήσεις του Γενικού Διευθυντή του ΠΟΥ για τη νόσο COVID-19 στη συνέντευξη Τύπου
Σημείωση: Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν ενημερωτικό δελτίο προορίζονται για τη γενική ενημέρωση του κοινού και δεν πρέπει να υποκαθιστούν την εξειδικευμένη γνώση και κρίση των επαγγελματιών στον τομέα της υγείας.