Odra
What is measles?
Measles is a highly contagious viral disease that can be contracted at any age, and that can spread widely. It is a serious disease that can lead to complications and even death.
At a glance: Measles in Europe
- Disease of the skin caused by a virus
- Measles virus spreads easily through the air
- Can have severe, lifelong complications, including deafness and blindness
- Over 6000 cases in the last year
- Vaccination has been protecting against measles and its complications since the 1960s. Two doses are important to ensure optimal protection.
Jakie są objawy odry?
Objawy odry pojawiają się zazwyczaj na 10 do12 dni od zarażenia się:
- początkowo choroba przypomina przeziębienie: katar, kaszel i umiarkowana gorączka;
- oczy stają się zaczerwienione i wrażliwe na światło;
- 3.-7. dnia temperatura może nawet sięgnąć 41 ⁰C;
- pojawia się czerwona wysypka trwająca 4-7 dni, najpierw na twarzy, a potem na całym ciele;
- mogą również pojawić się białe kropki na dziąsłach i na błonie śluzowej policzków.
Jakie są powikłania odry?
U 30% dzieci i dorosłych zarażonych odrą może dojść do powikłań. Mogą one obejmować infekcje uszu i biegunki.
Możliwym poważnym powikłaniem jest zapalenie płuc, które u niektórych pacjentów z odrą może prowadzić do śmierci. Zapalenie płuc jest najczęstszą przyczyną śmierci związaną z odrą.
Śmiertelność w przypadku odry wynosi 1-3 osoby na 1000 i jest najwyższa w przypadku pacjentów poniżej 5. roku życia i wśród osób z niedoborem odporności.
U około 1 pacjenta chorego na odrę na 1000 dochodzi do zapalenia tkanki mózgowej (zapalenie mózgu), stanu powodującego trwałą niepełnosprawność neurologiczną u blisko 1 na 4 osób.
W bardzo rzadkich przypadkach przetrwałe zakażenie wirusem odry może spowodować podostre stwardniające zapalenie mózgu – chorobę, w której dochodzi do stopniowej degeneracji nerwów i tkanki mózgowej i której prawdopodobieństwo wystąpienia jest większe, jeżeli do zakażenia odrą dochodzi w młodszym wieku. Podostre stwardniające zapalenie mózgu pojawia się zazwyczaj kilka lat po przebyciu odry; średnio obserwowano je od 7 do 10 lat po zarażeniu sią chorobą. Objawy obejmują zmiany osobowości, stopniowe pogarszanie się zdrowia psychicznego, spastyczność i inne objawy neuromięśniowe. Na podostre stwardniające zapalenie mózgu nie ma lekarstwa i zawsze prowadzi do śmierci.
Jak można zarazić się odrą?
Wirus odry przenosi się drogą kropelkową — wraz z kropelkami powstającymi, gdy chora osoba kaszle i kicha. Kropelki zawierające wirusa mogą pozostawać w powietrzu przez kilka godzin, a wirus znajdujący się na zakażonych powierzchniach może wciąż zarażać przez okres do dwóch godzin. Chory może zarażać wirusem odry nawet przed pojawieniem się wysypki (zazwyczaj 4 dni) oraz przez około 4 dni od pojawienia się wysypki.
Odra łatwo rozprzestrzenia się wśród osób niezaszczepionych. Ocenia się, że jedna osoba zarażona wirusem odry może zarazić średnio od 12 do 18 niezaszczepionych osób.
Kto jest narażony na ryzyko zarażenia odrą?
Każdy, kto nie jest zaszczepiony przeciwko odrze lub kto nie przebył choroby, jest narażony na ryzyko zarażenia się odrą niezależnie od wieku.
Jak zapobiegać zakażeniu odrą?
Jedyną ochroną przed odrą jest szczepienie. MMR to szczepionka skojarzona, która chroni przed odrą, świnką i różyczką. Jest bezpieczna w stosowaniu, skuteczna i wywołuje bardzo niewiele działań niepożądanych. Zgłaszano występowanie łagodnych reakcji, takich jak gorączka, zaczerwienienie lub obrzęk w miejscu podania szczepionki. U niektórych szczepionych osób występowała niezakaźna, łagodna wysypka charakterystyczna dla odry, pojawiająca się zwykle w ciągu 7–14 dni od zaszczepienia i ustępująca w ciągu 1–3 dni.
Dla maksymalnej ochrony wymagane jest podanie dwóch dawek szczepionki. W większości państw Europy pierwszą dawkę podaje się dzieciom między 10. a 18. miesiącem życia. Drugą dawkę można podać po upływie miesiąca lub więcej od podania pierwszej dawki, zgodnie z krajowym harmonogramem szczepień.
Szczepionkę MMR można podać we wcześniejszym wieku w trakcie epidemii odry. Niemowlęta w wieku od 6-9 miesięcy przebywające w miejscu występowania epidemii lub które będą podróżować do takiego miejsca, zagrożone wysokim ryzykiem narażenia się na odrę, powinny otrzymać dodatkową dawkę szczepionki MMR. Taka dawka podana dzieciom poniżej 9. miesiąca życia jest dodatkowa w stosunku do dwóch dawek przewidzianych w krajowym programie szczepień, które mają na celu objęcia pełną ochroną przed chorobą.
Jak leczy się odrę?
Nie istnieją swoiste leki przeciwko odrze. Większość osób wraca do zdrowia, stosując leczenie wspomagające, które może obejmować utrzymywanie w dobrym nawodnieniu i leki przeciwgorączkowe.
Stosuje się szereg środków w celu zapobiegania dalszemu szerzeniu się odry, takie jak izolacja np. unikanie chodzenia do szkoły i pracy zarówno chorych, jak i kontaktujących się z nimi osób o niepewnym statusie szczepień.
Antybiotyki nie są skuteczne przeciwko odrze, ponieważ wywołuje ją wirus. Jednakże antybiotyki są często stosowane do leczenia powikłań, takich jak zakażenia bakteryjne, które mogą wystąpić z powodu odry np. zapalenie płuc i infekcje uszu.
Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej ECDC: https://www.ecdc.europa.eu/en/measles/facts/factsheet (EN)
Uwaga: Celem niniejszej broszury jest podanie ogólnych informacji, które nie powinny zastąpić profesjonalnej porady medycznej.