An fliú
What is influenza?
Influenza (flu) is a contagious respiratory illness caused by infection with an influenza virus. In Europe, influenza occurs in regular annual epidemics in the winter season.
It is estimated that up to 50 million people are infected with seasonal influenza viruses in the European Union (EU)/European Economic Area (EEA) each year.
Animals can also be infected with influenza (for example, avian and swine influenza), and in some cases, they can then infect humans.
In addition to seasonal epidemics, new influenza viruses may occasionally emerge and cause pandemics. An influenza virus pandemic is the rapid spread of a new human influenza virus around the world.
At a glance: Flu in Europe
- Respiratory disease caused by a virus
- Flu virus spreads easily through the air
- Around 50 million cases and 70 000 deaths every year
- Can cause complications in older people and in people with weak immune systems
- Vaccination can prevent flu and its complications
Céard iad siomptóim an fhliú?
Ní éiríonn gach duine breoite tar éis dó nó di an víreas fliú a tholgadh. Ina gcás siúd a éiríonn breoite leis, áirítear leis na siomptóim choitianta:
- fiabhras;
- tinneas cinn;
- pian sna matáin;
- a bheith ag aireachtáil go dona;
- an tsrón ag síleadh;
- scornach thinn;
- casacht.
Bíonn éagsúlacht mhór i gceist i dtaobh throime an ghalair, sa réimse idir a bheith gan siomptóim ar bith agus galar trom a bheith ort. Imíonn na siomptóim uathu féin i gcásanna neamhchasta, agus is iondúil go dtarlaíonn sé sin laistigh de sheachtain amháin ó bhuailtear an t-othar tinn.
Cén dul in aimhréidh a bhíonn i gceist leis an bhfliú?
Áirítear leis an dul in aimhréidh a ghabhann leis an bhfliú niúmóine agus einceifealaíteas (athlasadh inchinne).
Bíonn galar trom agus dul in aimhréidh níos coitianta i measc naíonáin an-óg, daoine scothaosta laga agus grúpaí áirithe daoine atá i mbaol i dtaobh cúrsaí míochaine. Is amhlaidh, áfach, nach mbíonn aon riocht leighis bunaidh ar thart ar leath na leanaí agus na ndaoine fásta in aois oibre a dteastaíonn dianchúram uathu.
Cén chaoi a scaiptear an fliú?
Scaipeann an fliú go héasca ó dhuine go duine, go príomha trí theagmháil dhíreach le táil ó othair ionfhabhtaíocha, cosúil le braoiníní sreabháin a scaoiltear amach nuair a dhéanann siad casacht nó nuair a easanálaíonn siad. Scaiptear é freisin trí tháil ar na lámha, ar chiarsúir agus ar dhromchlaí a leagann daoine lámh orthu.
Cé a bhíonn i mbaol an fhliú a tholgadh?
Ionfhabhtaítear tuairim ar 20% den phobal leis an bhfliú gach bliain, agus beidh siomptóim le sonrú ar dhuine amháin as gach ceathrar a ionfhabhtaítear.
Is minice beagán a ionfhabhtaítear leanaí ná daoine fásta, toisc gan a gcóras imdhíonachta a bheith lánfhorbartha. Chomh maith leis sin, is mó an seans go n-ionfhabhtófar leanaí mar gheall nach mbíonn siad chomh cúramach i dtaobh cúrsaí sláinteachais.
Is iad seo a leanas na grúpaí ardriosca:
- daoine scothaosta
- daoine, beag beann ar aois, a bhfuil riochtaí ainsealacha leighis orthu (amhail galar croí, iad siúd a bhfuil fadhbanna sna scamhóga nó sna haerchonairí acu, agus daoine a bhfuil diaibéiteas nó fadhbanna leis an gcóras imdhíonachta acu),
- mná torracha, agus
- leanaí faoi bhun cúig bliana d’aois.
Is mó seans go dtiocfaidh galar trom ar na daoine sin ná mar atá amhlaidh i gcás daoine atá folláin seachas an fliú a bheith orthu.
Cén chaoi ar féidir an fliú a chosc?
Is é an vacsaíniú an bealach is éifeachtaí chun an fliú a chosc. Molann Ballstáit an Aontais vacsaíniú séasúrach i gcoinne an fhliú do ghrúpaí ardriosca, amhail daoine scothaosta, in aois ó ≥ 50 go ≥ 65 bliana d’aois, ag brath ar an tír, agus do dhaoine a bhfuil riochtaí leighis ainsealacha orthu.
Ina theannta sin, molann an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte (EDS) agus an tAontas Eorpach (1) do thíortha feabhas a chur ar an gcumhdach vacsaínithe i gcás oibrithe cúraim sláinte. Cloíonn an chuid is mó de Bhallstáit an Aontais leis na moltaí ó EDS i dtaobh vacsaíniú a dhéanamh ar mhná torracha, agus cloíonn roinnt acu le moltaí i dtaobh vacsaíniú a dhéanamh ar leanaí folláine idir 6 mhí agus 5 bliana d’aois.
Ní mór na vacsaíní in aghaidh an fhliú shéasúraigh a thabhairt cothrom le dáta gach uile bhliain, ós rud é go mbíonn na víris fliú seasta ag teacht chun cinn.
Cén chóir leighis atá ann in aghaidh an fhliú?
I bhformhór na gcásanna den fhliú, cuirtear comhairle ar othair a scíth a ligean ar an leaba agus neart leachtanna a ól chun déileáil lena gcuid siomptóim. Íoslaghdaítear an baol go ndéanfar daoine eile a ionfhabhtú freisin ach fanacht sa bhaile. Moltar d’othair comhairle leighis a lorg más ag dul in olcas a bhíonn siad.
Is bearta sábháilte, éifeachtacha chun cóireáil a chur in aghaidh an fhliú iad cógais fhrithvíreasacha, ach iad a thógáil chomh luath agus is féidir tar éis do dhuine éirí tinn. Moltar go ginearálta iad i gcásanna ina bhfuil daoine san ospidéal, ina bhfuil siad buailte go dona ag an ngalar nó ina bhfuil an galar ag dul in olcas go tréan, agus freisin i gcás grúpaí ardriosca. (2).
Bíonn cásanna ann ina dtagann aimhréidh bhaictéarach ar othair tar éis ionfhabhtú leis an bhfliú, agus ní mór cóir leighis a chur orthu siúd le hantaibheathaigh.
Tagairtí:
(1) Moladh ón gComhairle Eorpach maidir le vacsaíniú in aghaidh fliú séasúrach [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32009H101…]
I gcomhair a thuilleadh faisnéise féach láithreán gréasáin ECDC: https://www.ecdc.europa.eu/en/pertussis/facts (EN)
Nóta: Is chun críche faisnéis ghinearálta atá an fhaisnéis sa bhileog eolais seo, agus níor cheart í a úsáid mar ionadaí do shaineolas agus breithiúnas aonair ó ghairmí cúraim sláinte.
Tuilleadh bileoga eolais
An Bhruitíneach
Fíricí tábhachtacha maidir le bruitíneach, siomptóim, deacrachtaí, fachtóirí riosca, conas a scaiptear í, conas í a chosc agus a chóireáil
An triuch
Fíricí tábhachtacha maidir le triuch, siomptóim, deacrachtaí, fachtóirí riosca, conas a scaiptear é, conas é a chosc agus a chóireáil.
Deir
Fíricí tábhachtacha maidir le deir, siomptóim, deacrachtaí, fachtóirí riosca, conas a scaiptear í agus conas í a chosc agus a chóireáil.